This is Africa

This is Africa (T.I.A.): het is een veel geuite kreet tijdens onze reis wanneer we weer eens van de ene verbazing in de andere vallen, maar vooral ook wanneer zaken net iets anders lopen dan we verwacht of gepland hadden.

Op de eerste ochtend na aankomst is het al meteen raak. Tot een kwartier voor de geplande ontmoeting met dr. Wonanji, de Regional Medical Officer van het district Arusha, hebben we nog geen flauw idee van plaats, tijd en programma. Op de valreep komt een mailtje binnen en springen we halsoverkop in een taxi om een half uur te laat in het kantoor van dr. Wonanji te verschijnen. Ad-hoc wordt een programma in elkaar getoverd.

Samen met Suus van Stichting Driving Nurses worden we eerst gebriefd over de voortgang van het businessplan voor de Mamabus. De Mamabus is een outreach service die we samen met diverse partners en het lokale gezondheidssysteem willen opzetten voor de regio Arusha. Hiermee willen we structurele zwangerschapscontroles mogelijk maken voor de populatie in de rurale en slecht bereikbare gebieden van Noord-Tanzania. Zo willen we bijdragen aan het terugdringen van de hoge moeder- en kindsterfte in dit gebied.

Het accent van Stichting Mount Meru ligt uiteraard op de implementatie van echografie tijdens de zwangerschapscontroles op de Mamabus. We demonstreren de werking van de Lumify van Philips, een mobiele echo-toepassing die bestaat uit een probe en een Samsung tablet. De Lumify werd financieel mede mogelijk gemaakt door star-shl. Met het apparaat kan via een mobiel netwerk het echo-onderzoek op afstand live mee gevolgd worden. Beelden kunnen met een druk op de knop in een paar minuten veilig verzonden worden naar een expertisecentrum. Deze telecommunicatie-toepassing wordt met enthousiasme ontvangen. Het biedt immers mogelijkheden tot een second-opinion, overleg en supervisie van op afstand. Dit past helemaal in de koers van dr. Wonanij en zijn team, waarin volop wordt geëxperimenteerd met mHealth-toepassingen om de problemen in de gezondheidszorg in deze uitgestrekte regio het hoofd te bieden.

Next stop is het Mount Meru-ziekenhuis, waar we ons project van vorig jaar bezoeken. Zomaar een ziekenhuis binnenlopen en rondkijken is er echter niet bij; eerst moeten we naar de Clinical Officer in Charge. Waar hij huist staat een groot bruin bureau, met een foto van Premier aan de muur en een boek op tafel dat absoluut getekend moet worden. Het is het eerste van vele bruine bureaus die we nog zullen zien en het eerste van vele boeken die we zullen tekenen. Steeds weer leggen we onze missie uit. We zijn verheugd te zien dat het echoapparaat dat de Stichting Mount Meru vorig jaar mede met de hulp van alle gulle gevers heeft kunnen doneren, volop in gebruik is. Dit blijkt ook uit de cijfers. Ook is het mooi om te zien dat verschillende laboranten worden opgeleid om echo’s te maken. Het train-de-trainer-model dat we vorig jaar voorstelden, heeft duidelijk voet aan de grond gekregen!

Daarna stappen we in de dienstauto en zullen we twee dagen doorbrengen in alle uithoeken van de districten Longido en Nduruma. De trip is totaal geïmproviseerd – This is Africa – maar o zo zinvol. Dr. Wonanji doet zijn uiterste best om ons een goed beeld van de mogelijkheden en uitdagingen in het gebied te geven. We krijgen een goede indruk van wat er op dit moment aan gezondheidszorg aanwezig is. We bezoeken grote en kleine medische hulpposten waar we met de hulpverleners spreken. We horen over het aantal zwangere vrouwen dat ze zien, het aantal bevallingen, de bereikbaarheid en bevoorrading, de problemen rond personeel en huisvesting en het grote aantal mensen dat voor zorg op de vaak summier uitgeruste gezondheidsposten is aangewezen. Hoewel iedere medische post zo zijn eigen problematiek blijkt te hebben, worden over overal vooral de bereikbaarheid en de regentijd als obstakels genoemd. Zwangere vrouwen moeten soms drie uur lopen om bij een post zwangerschapscontroles te kunnen krijgen, en vervolgens weer drie uur terug. Dan komen ze natuurlijk niet vaak langs.

We hobbelen over eindeloze stoffige zandwegen naar de meest afgelegen gebieden, zelfs tot de grens met Kenia. Meer dan ooit beseffen we wat de toegevoegde waarde van mobiele echografie is, juist in deze gebieden. Dat we zomaar een echo-toestel uit een handtas kunnen toveren zorgt onderweg voor de nodige magische momenten. Bijvoorbeeld wanneer een Maasai-vrouw bij een gezondheidspost verondersteld wordt 23 weken zwanger te zijn, maar zij al rond 30 tot 32 weken blijkt te zijn als wij er onze echometingen op los laten. Geen wonder dat deze vrouw al 4 keer eerder “onverwacht” thuis was bevallen. Meten is weten. En wat was ze opgetogen om te horen dat het een jongetje zou worden!

Onderweg vallen we vaak van de ene verbazing in de andere. Bijvoorbeeld wanneer we een ziekenhuis tegenkomen dat is uitgerust met een gloednieuwe operatiekamer die niet operationeel is. Het benodigde personeel is aanwezig, maar de operatietafel zit nog in een houten doos en de verdere uitrusting ontbreekt. De apotheek is groot, maar nagenoeg leeg, en veel mensen staan in de rij voor medicatie. Middelen worden hier wel heel bijzonder besteed. Duidelijk tot ongenoegen van de Regional Medical Officer, die meteen de verantwoordelijken op deze gang van zaken aanspreekt. T.I.A!